Z roku na rok przestrzeń powietrzna jest dużo bardziej zatłoczona. Częstotliwości używane przez pilotów i kontrolerów bywają często zajęte i niedostępne, co powoduje, że pilot ma mało czasu na nadanie odpowiedniego komunikatu do wieży kontrolnej (kontrolera lotu) oraz odebranie informacji zwrotnej z wieży. Z myślą o szybkim kontakcie w przestrzeni powietrznej powstały różnego rodzaju skróty i kody stosowane w lotnictwie. Umożliwia to znaczne skrócenie wiadomości niż w przypadku tradycyjnego komunikatu. Każdy pilot oraz kontroler powinien doskonale znać wszystkie kody i skróty lotnicze. Przedstawiamy najpopularniejsze skróty i kody stosowane w lotnictwie cywilnym, cały zbiór znajdziemy w dokumencie wydanym przez Dziennik Urzędowy Urzędu Lotnictwa Cywilnego.
Sprawdź także: Alfabet lotniczy
Kody i skróty lotnicze
AAL – Above Aeorodrome Level – Nad poziomem lotniska
ABN – aerodrome beacon – latarnia lotniskowa
ACARS – aircraft communication and reporting system – system łączności i raportowania
ACAS – airborne collision avoidance system – system ostrzegania o kolizjach w powietrzu
ACC – Area Control Centre or Area Control – Ośrodek kontroli obszaru
ACFT – Aircraft – Statek powietrzny
ACK – Acknowledge – Potwierdź
ACT – Active or Activated or Activity – Czynny lub uruchomiony lub czynność, działalność
AD – Aerodrome – Lotnisko
ADS – automatic dependance surveillance – automatyczne zależne dozorowanie
ADS-B – automatic dependance surveillance-broadcast – automatyczne zależne dozorowanie-rozgłaszanie
ADVS – advisory service – służba doradcza ruchu lotniczego
AFIL – Flight plan filed in the air – plan lotu zgłoszony z powietrza
AFIS – Aerodrome Flight Information Service – Lotniskowa służba informacji powietrznej
AGL – Above Ground Level – Nad poziomem morza
AIP – aeronautical information publication – publikacja służby informacji lotniczej
AIS – aeronautical information services – służba informacji lotniczej
ALT – Altitude – Wysokość bezwzględna
ALTN – Alternate (aeorodrome) – Zapasowe (lotnisko)
AMA – Area Minimum Altitude – Minimalna wysokość bezwzględna dla obszaru
AMSL – Above Mean Sea Level – Ponad średnim poziomem morza
ANS – air navigation services – służby żeglugi powietrznej
APCH – Approach – Podejście, zbliżanie
APP – Approach Control Office or Approach Control or Approach Control Service – Ośrodek kontroli zbliżania lub kontrola zbliżania lub służba kontroli zbliżania
ARP – aerodrome reference point – punkt odniesienia lotniska
ARPT – airport – lotnisko
ARR – Arrive or arrival – przybyć lub przybycie, przylot
ASM – air space management – zarządzanie przestrzenią powietrzną
ATA – Actual Time of Arrival – Rzeczywisty czas przylotu
ATC – Air Traffic Control (in general) – Kontrola ruchu lotniczego (ogólnie)
ATD – Actual Time of Departure – Rzeczywisty Czas Odlotu
ATFM – air traffic flow management – zarządzanie przepływem ruchu lotniczego
ATIS –automatic terminal information system – system automatycznej informacji lotniskowej
ATM – air traffic management – zarządzanie ruchem lotniczym
ATS – air traffic services – służby ruchu lotniczego
ATZ – air traffic zone – strefa ruchu lotniskowego
AUP – airspace use plan – plan użytkowania przestrzeni powietrznej
AVBL – Available or availability – Dostępny, osiągalny, do dyspozycji lub dyspozycyjność
AWY – airway – droga lotnicza
BASE – Cloud base – Podstawa chmur
BCN – Beacon (aeronautical ground light) – Latarnia (lotnicze światło naziemne)
BKN – Broken – Przerywane, poprzerywane – dotyczy chmur
B-RNAV – basic area navigation – podstawowa nawigacja obszarowa
BTN – Between – między
CAT – Category – Kategoria
CAT – Clear Air Turbulencje – turbulencje w czystym powietrzu
CAVOK – Widzialność, chmury i pogoda w chwili obserwacji są lepsze niż zalecane wartości lub warunki wymawiane „KEW-OU-KEJ”
CB – Cumulonimbus (CEE-BEE) – umulonimbus (SI-BI)
CLR – Clear(Drunk or Cleared to … or clearance – wolny (zezwalać) lub zezwolono na … lub zezwolenie
CNL – Cancel or Cancelled – Anulować, odwołać lun anulowany
CNL – Flight Plan Cancellation (message type designator)
CNS – communication navigation surveillance – łączność nawigacja dozorowanie
COM – communication – służby łączności (skrótowe określenie)
COORD – coordinates – współrzędne
CPDLC – controller to pilot data link communication – sposób łączności pilot-atc zastępujący głos
CPL – Current Flight Plan (message type designator)
CRAM – conditional routes availability message – depesza o dostępności warunkowych dróg lotniczych
CRCO – central route charge office – ośrodek zbierania opłat nawigacyjnych (określenie ogólne)
CTA – Control Area – Obszar kontrolowany
CTR – Control Zone – Strefa kontrolowana
CWY – Clearway – Zabezpieczenie wydłużonego startu
D – danger – strefa niebezpieczna
DA – Decision Altitude – Wysokość bezwzględna decyzji
DCT – Direct (in relation to flight plan clearances and type od approach) – Bezpośrednie, na wprost (w odniesieniu do zezwoleń dotyczących planu lotu lub podejść do lądowania)
DEG – Degrees – Stopnie
DEP – Depart or Departure – Odlecieć lub odlot
DER – Departure End of Runway – Koniec rozporządzalnej drogi startowej
DEST – Destination – Punkt docelowy
DETRESFA – Distress Phase – Faza niebezpieczeństwa
DH – Decision Height – Wysokość względna decyzji
DIST – Distance – Odległość
DLA – Delay or Delayed – Opóźnienie lub opóźniony
DME – distance measuring equipment – Urządzenie do pomiaru odległości
DOF – Date of Flight – Data wykonania lotu
DOM – Domestic – Krajowy
EAT – Expected Approach Time – Spodziewany czas podejścia (określa go kontroler)
EET – Estimated Elapsed Time – Przewidywany czas przelotu
EST – Estimate or estimated (message type designator) – Przewidywać lub przewidywany (jako oznacznik depeszy)
ETA – Estimated Time of Arrival or estimating arrival – Przewidywany czas przylotu lub przewidywany przylot (określa go pilot)
ETD – Estimated Time of Departure or estimating departure – Przewidywany czas odlotu lub przewidywany odlot
ETO – Estimated Time Over Significant Point – Przewidywany czas przelotu nad znaczącym punktem nawigacyjnym
FAF – Final Approach Fix – Pozycja (odniesienia) rozpoczęcia podejścia końcowego
FAP – Final Approach Point – Punkt rozpoczęcia podejścia końcowego
FCT – Friction coefficient – Współczynnik tarcia
FDA – fuel drop area – strefa zrzutu paliwa
FIC – Flight Information Centra – Ośrodek informacji powietrznej
FIR – flight information region – rejon informacji powietrznej
FIS – flight information services – służba informacji powietrznej
FL – flight level – poziom lotu
FLT – Flight – Lot
FNA – Final Approach – Podejście końcowe
FPL – Filed flight plan (message type designator) – Zgłoszony plan lotu (oznacznik rodzaju depeszy)
FREQ – Frequency – Częstotliwość
GAT – General Air Traffic (according to ICAO rules) – Ogólny ruch lotniczy (wg zasad ICAO)
GLD – Glider – Szybowiec
GND – ground – część organu kontroli lotniska, przestrzenią odpowiedzialności obejmująca drogi kołowania,
GND – Ground – Teren, ziemia
GNSS – global navigation satellite system – globalny system nawigacji satelitarnej
GP – Glide Path – Ścieżka schodzenia
GPS – Global Positioning System – Globalny system pozycyjny
GS – ground speed – prędkość statku powietrznego względem ziemi
HDG – Heading – Kurs
HEL – Helikopter – Śmigłowiec
HF – high frequency – fale wysokiej częstotliwości
HGT – Height or height above – Wysokość względna lub wysokość względna nad
HOSP – Hospital Aircraft – Statek powietrzny sanitarny
HSI – horizontal situation indicator – wskaźnik położenia horyzontu (instrument pokładowy)
HVY – Heavy – Ciężki
IAF – Initial Approach Fix – Pozycja (odniesienia) rozpoczęcia podejścia początkowego
IAS – indicated Air speed – prędkość przyrządowa, prędkość statku powietrznego mierzona względem ośrodka (powietrza)
IATA – international Air transport association – międzynarodowe zrzeszenie przewoźników powietrznych
ICAO – international civil Aviation organization – organizacja międzynarodowego lotnictwa cywilnego
IF – Intermediate Approach Fix – Pozycja rozpoczęcia podejścia pośredniego
IFPS – Initial Integrated Flight plan Processing System – System wstępnego przetwarzania planów lotu
IFR – Instrument Flight Rulet – Przepisy wykonywania lotów wg wskazań przyrządów
ILS – Instrument Landing System – System lądowania wg wskazań przyrządów
IMC – Instrument Meteorological Conditions – Warunki meteorologiczne dla lotów wg wskazań przyrządów
INS – inertial navigation system – system nawigacji inercjalnej (bezwładnościowej)
KHZ – Kilohertz – Kiloherc
KT – Knots – Węzły
LDG – Landing – Lądowanie
LGT – Light or lighting – Światło lub oświetlenie
LOC – Local or locally or location or located – Lokalny lub lokalnie, lub położenie, lub położony, usytuowany
LORAN – Long Range Air Navigation system – System nawigacji lotniczej dalekiego zasięgu LORAN
M – Mach number (followed by figures) – Liczba Macha – uzupełniona liczbami
MAPT – Missed approach point – Punkt rozpoczęcia procedury po nieudanym podejściu
MATZ – Military Air Traffic Zone – Strefa ruchu lotniskowego lotniska wojskowego
MCTR – Military Control Zone – Strefa kontrolowana lotniska wojskowego
MDA – Minimum Descent Altitude – Minimalna wysokość bezwzględna zniżania
MET – meteorological services – służby meteorologiczne
METAR – Aviation routine weather report (in aeronautical meteorological code) – Komunikaty regularnych obserwacji meteorologicznych dla lotnictwa (w lotniczym kodzie meteorologicznym)
MID – Mid-point (related to RVR) – Punkt środkowy – dotyczy RVR
MIL – Military – Wojskowy
MKR – Marker radio beacon – Marker
MLS – Microwave Landing System – Mikrofalowy System Lądowania
MM – Middle Marker – Marker środkowy
MNPS – Minimum navigation performance specifications – Specyfikacje minimalnych osiągów nawigacyjnych
MOC – Minimum Obstacle Clearance (required) – Minimalne przewyższenie nad przeszkodami (wymagane)
MPS – Meters Per Second – Metry na sekundę
MSA – Minimum Sector Altitude – Minimalne sektorowa wysokość bezwzględna
MSG – Message – Depesza
MSL – Mean Sea Level – Średni poziom morza
NDB – non directional beacon – radiolatarnia bezkierunkowa
NIL – None or I have nothing to send to you – Nic lub nie mam dla was nic do nadania
NM – Nautical Miles – Mile morskie
NOTAM – Wiadomość rozpowszechniana za pomocą środków telekomunikacyjnych, zawierająca informacje o ustanowieniu, stanie lub zmianach urządzeń lotniczych, służbach, procedurach a także o niebezpieczeństwie, których znajomość we właściwym czasie jest istotna dla personelu związanego z operacjami lotniczymi
O/R – On Request – Na żądanie
OAT – Operational Air Traffic – Operacyjny ruch lotniczy
OBST – Obstacle – Przeszkoda
OCA – Obstacle Clearance Altitude – Minimalna bezwzględna wysokość zapewniająca minimalne
P – prohibited – desygnator strefy zakazanej
PANSA – polish Air navigation services agency – polska agencja żeglugi powietrznej
PAPI – Precision Approach Path Indicator – Wskaźnik ścieżki precyzyjnego podejścia
PAR – Precision Approach Radar – Radar precyzyjnego podejścia
PAX – Passenger – Pasażer(owie)
P-RNAV – Precision area Navigation – precyzyjna nawigacja obszarowa
QFE – Atmospheric pressure at aerodrome elevation (or at runway threshold) – Ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (lub na progu drogi startowej)
QNE – ciśnienie standardowe 1013,2 hPa
QNH – Altimeter sub-scale setting to obtain elevation when on the ground – Nastawienie skali wysokościomierza na ciśnienie, przy którym wskaże on po wylądowaniu wysokość bezwzględna miejsca lądowania
QNH, IFSE, SPPED, TOGA
RCC – Rescue Co-ordination Centre – Ośrodek koordynacji ratownictwa
RCF – Radiocomunication Failure (message type designator) – Utrata łączności radiowej (oznacznik rodzaju depeszy)
REG – Registration – Rejestracja
RMZ – radio communication mandatory zone – strefa obowiązkowej łączności
RNAV – Area navigation (to be pronounced „AR-NAV”) – Nawigacja obszarowa (wymawiać „AR-NAV”)
RTE – Route – Trasa
RVR – Runway Visual Range – Zasięg widzialności wzdłuż drogi startowej
RWY – runway – droga startowa, pas startowy
SAR – Search And Rescue – Poszukiwanie i ratownictwo
SARPS – Standards And Recommended Practices (ICAO) – Normy i zalecane metody postępowania (ICAO)
SELCAL – Selective Calling System – System selektywnego wywoływania
SFC – Surface – Powierzchnia
SID – Standard Instrument Departure – Standardowy odlot według wskazań przyrządów
SIGMET – Information concerning en-route weather phenomena which may affect the safety of aircraft operations – Informacje dotyczące zjawisk pogody na trasie, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo lotów statków powietrznych
SKED – Schedule or Scheduled – Rozkład lub rozkładowy
SMR – Surface Movement Radar – Radar kontroli ruchu naziemnego
SRA – Surveillance Radar Approach – Podejście za pomocą radaru dozorowania
SS – Sunset – Sunset
SSR/MSSR – secondary surveillance radar/monopulse SSR – radar wtórny dozorowania
STAR – Standard instrument arrival – Standardowy dolot według wskazań przyrządów)
SWY – Stopway – Zabezpieczenie przerwanego startu
TAF – Aerodrome Forecast – Prognoza dla lotniska
TAS – True Air Speed – Rzeczywista prędkość powietrzna
TCAS – traffic collision avoidance system – system unikania kolizji w powietrzu
TFC – Traffic – Ruch
THR – Threshold – Próg (drogi startowej)
TKOF – Take-off – Start
TMA – Terminal Control Area – Rejon kontrolowany lotniska lub węzła lotnisk
TSA – temporary segregated area – strefa czasowo wydzielona
TVOR – Terminal VOR – Dolotowa (lotniskowa) radiolatarnia VOR
TWR – Aerodrome Control Tower or Aerodrome Control – Wieża kontroli lotniska lub kontrola lotniska
TWY – taxiway – droga kołowania
UAC – Upper Area Control centra – Ośrodek kontroli górnego obszaru
UFN – Until Further Notice – Aż do odwołania
UIR – Upper Flight Information Region – Górny rejon informacji powietrznej
UNL – Unlimited – Nieograniczony
UTC – Co-ordinated Universal Time – Uniwersalny czas skoordynowany
VAC – Visual Approach Chart – Mapa podejścia z widocznością
VASIS – Visual Approach Slope Indicator System – Wizualny system wskazujący ścieżkę schodzenia
VDF – Very High Frequency direction-finding station – Radionamiernik bardzo wielkiej częstotliwości
VFR – Visual Flight Rulet – Przepisy wykonywania lotów z widocznością
VHF – very high frequency – fale UKF
VMC – Visual Meteorological Conditions – Warunki meteorologiczne dla lotów z widocznością
VOLMET – Meteorological information for aircraft in flight – Informacje meteorologiczne dla statków powietrznych w locie
VOR – VHF omnidirectional radio range – Radiolatarnia ogólnokierunkowa VHF
VORTAC – VOR and TACAN combination – Połączenie systemów VOR i TACAN
VSI – vertical speed indicator – wariometr
WILCO – Will comply – Wykonam, zastosuję się
WPT – (way-point) – punkt drogi RNAV
WRNG – Warning – Ostrzeżenie
WX – Weather – Pogoda
WXR – Weather Radar
XBAR – Crossbar (of approach lighting system) – Poprzeczka (systemu świateł podejścia)
XNG – Crossing – Przecinanie
XS – Atmospherics – Zakłócenia atmosferyczne
YCZ -Yellow caution zone (runway lighting) – Żółta strefa ostrzegawcza (światła drogi startowej)
YES* – Yes (affirmative) (to be used in AFS as a procedure signal) – Tak (potwierdzenie) (używany w AFS jako sygnał proceduralny)
YR – Your – Wasz/twój
Z – Co-ordinated Universal Time (in meteorological messages) – ZULU Time – Uniwersalny czas skoordynowany (w depeszach meteorologicznych)
Źródło: „Kody i skróty stosowane w międzynarodowym lotnictwie cywilnym PANS” – ABC (PL-8400), Dziennik Urzędowy Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC), załącznik do nr 1, poz 1 z dnia 16 lutego 2006r.